جمهوري اسلامي و سنگ قبرهاي تركي

مئهران باهاري

سنگ قبرها و جنگ فرهنگها

جمهوري اسلامي عرصه "زندگي" را بر تركان ايران تنگ كرده است، اما اين همه داستان نيست. دولت قوميتگراي فارس جمهوري اسلامي عرصه "مردگي" را هم بر تركان ساكن در ايران تنگ نموده است! جنگ همه جانبه فرهنگي جمهوري اسلامي بر عليه زبان و فرهنگ تركي در ايران، اكنون به اعلاميه هاي فوت و آگهي هاي عزاداري و سنگ قبرهاي تركان و آزربايجان نيز رسيده است. قبلا واحد نظارت بر اماکن عمومی و واحد اطلاعات نیروی انتظامی در برخي از شهرهاي آزربايجان دستور داده بود كه:

مردم براي عروسي ها و جشن ها، و گروههاي موسيقي تركي و آزربايجاني براي حضور در اين مراسم بايد اجازه و مجوز بگيرند،
کارتهاي عروسي تركان بايد به زبان فارسي باشد،
هنرمندان رقص آزربايجانی در مراسمها و کنسرتها حق پوشیدن لباس سنتی آزربايجانی در مراسمها را ندارند،
سرودها و مارشهای ملی آزربايجان در مراسم های عروسی نباید نواخته شود و.... (١)

اخيرا دامنه تضييقات ضدبشري مقامات و نهادهاي فارسگراي دولت، به سنگ قبرها و اعلاميه هاي ترحيم و آگهي هاي فوت هم گسترانده شده است. امروز مبارزه اي بي صدا بر سر زبان سنگ قبرهاي تركان و آزربايجان، بين تركان و آزربايجان از يك سو و دولت جمهوري اسلامي ايران از سوي ديگر در جريان است:

١- سخنگوي كميته دفاع از زندانيان سياسي آزربايجان عليرضا جوانبخت مي گويد: «دو سال پيش ابلاغيه ای [دولتي] را در شهر اورميه ديدم که در آن به مراکز تکثير و انتشار دستور داده شده بود که آگهی های ترحيم و عزاداری را نبايد به زبان ترکی منتشر کنند» (٢)

٢- در اخبار از كنده شدن علامت هلال ماه و ستاره بر مناره هاي برخي از مساجد آزربايجان (بقعه سيد حمزه در تبريز در كنار مقبره الشعرا) خبر داده مي شود.

٣- در اخبار ديگري به اعمال محدوديت برخي از مقامهاي دولتي بر سنگ قبرهاي نوشته شده به زبان تركي سخن اشاره مي شود.

٤- البته اين همه غير از تخريب فيزيكي سنگ قبرهاي منسوب به تركان بويژه سنگ قبرهاي تاريخي باقيمانده از دوره حاكميت دولتهاي ترك بر ايران است كه در اثر اهمال سازمانها و نهادهاي دولتي (سازمان اوقاف، سازمان ميراث فرهنگي، دفتر باستان‌شناسي سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري، شهرداريها و ...) گاه گاه با آن مواجه مي شويم. (٣)

پاورقيها:

(١)- میللی شورا-چهار شنبه 9 آبان- اورمو نیوز: نیروی انتظامی اورمیه در طرحی جدید فشار به گروههای موسیقی آزربايجانی در شهر اورمیه را افزایش داده است. واحد نظارت بر اماکن عمومی و واحد اطلاعات نیروی انتظامی با احضار مسئولین گروههای موسیقی آزربايجانی شهر اورمیه به آنان اعلام كرده اند که حق شرکت در مراسم های عروسی را ندارند و بعد از اخذ مجوز از نیروی انتظامی می توانند به کار خود ادامه دهند. در این جلسه توجیهی از تمامی گروهها تعهد گرفته شده است که سرودها و مارشهای ملی آزربايجان در مراسم های عروسی نباید نواخته شود، از طرف دیگر کلیه مدیران تالارهای عروسی از راه دادن گروههای موسیقی بی مجوز منع شده اند.

نیما دستان هنرمند رقص آزربايجانی که در موسسه "باریش" اورمیه به فعالیت و آموزش رقص آزربايجانی پرداخته و در مراسمها و کنسرتها شرکت میکند از سوی نیروی انتظامی احضار و شدیدا به وی اخطار داده شده است که دیگر حق پوشیدن لباس سنتی آزربايجانی در مراسمها را ندارد و اگر این رویه ادامه یابد، بازداشت خواهد شد. لازم به ذکر است که در عروسیهای شهر اورمیه سرودهای ملی آزربايجان نواخته شده و هنرمندان رقص آزربايجانی به ایفای هنر می پردازند.

(٢)- http://toponimler.blogspot.com/2007/09/4-4.html

(٣)- مثلا در خبري گفته مي شود: ميللي شورا: میراث تاریخی تورکان آزربايجان یکی پس از دیگری نابود می شوند. سنگ قبرهاي قاجاري كوهدشت تخريب شد. سنگ‌ قبرهاي اين گورستان تاريخي بودند. روي اين سنگ قبرها نقشي از صحنه‌هاي شكار، جمعي از زنان، رقص مردان و بسياري نقوش حيواني و انساني ديده مي‌شدند. گورستان تخريب شده طي ساليان دراز و از طريق يك فرهنگ مردمي به وجود آمده بودند كه نگهداري از آن‌ها بسيار مهم بوده است. اين گورستان هرچند ارزش تاريخي نداشته اما داراي ارزش مردم شناسي است.